Pod voskom se razume prečišćen prirodni pčelinji proizvod, dobijen topljenjem saća pčela radilica .
Pčelinji vosak poznat je od najstarijih vremena. Stari Grci i Rimljani premazivali su voskom ploče i po njima pisali zašiljenim predmetima. Voskom su osvetljavali svoje domove, balzamovali leševe i koristili ga u medicini za spravljanje raznih melema, a upotrebljavan je još i za izradu voskovnih boja. Ovo potvrđuju i dobro očuvani primerci slika u otkopinama Pompeje i Herkulanuma, zatrpanim prilikom erupcije Vezuva. Iz nađenih papirusa iz vremena Ramzesa III (13. vek p.n.e.) vidi se da je vosak upotrebljavan prilikom prinošenja žrtvi, o čemu svedoči propis o davanju voska u vidu poreza, kao doprinos za žrtvenike. Da vosak ima konzervišuće osobine potvrđuju i anatomski preparati iz doba Petra I u Rusiji i poznatog holandskog anatoma Rjuiša, koji je radio u prvoj ruskoj bolnici, „Dvorskom špitalu“.
Pčelinji vosak se koristi u narodnoj medicini gotovo isto toliko koliko i med. Poznato je da se u staro doba, posebno kod starih Slovena, nije polazilo na put bez malo meda i voska. Vosak je od davnina poznat i po tome što dugo drži sitost. Govori se da su ljudi u ratovima preživljavali tako što su danima žvakali po parče voska. No, vosak se ipak ne tretira kao hrana, već pretežno kao lek i kozmetičko sredstvo. Vosak ima svestranu upotrebu u raznim industrijskim granama. On se smatra univerzalnom sirovinom, jer se može koristiti za oko 2.000 različitih namjena. U praksi se najčešće koristi za izradu voštanih satnih osnova (čime se ubrzava i usmjerava izgradnja pčelinjeg saća), zatim u proizvodnji svijeća, u industriji kablova, tkanina, kože, hartije, aviona, automobila, u hemijskoj, staklarskoj i optičkoj indsutriji, u vajarstvu i slikarstvu, za spravljanje masti za parket itd. U poljoprivredi se koristi za spravljanje kalem voska.
U narodnoj medicini on se korisiti za spravljanje ljekovitih masti, flastera, kremova, voštano-mliječnih bonbona, izradu kozmetičkih preparata. U traumatologiji se koristi poslije skidanja gipsa. Vosak se, zatim, koristi kod opekotina, sportskih povreda i u plastičnoj hirurgiji. On, inače, širi krvne sudove i podstiče cirkulaciju krvi.
Čist ili u kombinaciji sa ljekovitim biljem, od davnina se veoma uspješno koristi u narodnoj medicini. Upotrebljava se lokalno, a najčešće se stavlja na zglobove, kičmeni stub, krsta i sl.
Ovaj tekst smo preuzeli iz publikacije “Pčelinja apoteka” (izdavač “Moć prirode” Beograd) odakle prenosimo i neke recepte:
ASTMA – Na svaki sat u toku dana, po 15 minuta, žvakati 1/2 kašičice medno-voštanih poklopaca.
VARENJE (poboljšanje varenja) – Žvakati voštanu masu pčelinjeg saća iz koga je iscijeđen med. Dobro je i za sluzokožu organa za disanje.
GRIP, NAZEB, SINUSI (preventiva) – Svakog dana prožvakati po zalogaj saća i uz svaki obrok uzeti po dvije kašičice meda, vodeći računa i o pravilnoj ishrani.
GROZNICA – U toku tri-četiri nedjelje svakog dana, tri puta po 10-15 minuta, žvakati parče čistog pčelinjeg voska ili saća sa medom. Pored toga, prije doručka i pred spavanje uzimati mješavinu dvije kašičice meda i dvije kašičice jabukovog sirćeta, razmućenih u čaši vode.
ZUBI-DESNI (karijes, oštećenje zubne gleđi) – Nekoliko puta u toku dana, po 10 do 15 minuta, žvakati medno saće, a još bolje djeluje žvakanje žvaka proizvedenih na bazi voska sa dodatkom nekih materija koje sprečavaju stvaranje zubnog kamenca, a povoljno utiče na varenje.
NOS I GRLO – U cilju čišćenja – svakog sata u toku dana žvakati 1/2 kašičice voštanog saća s medom, oko 10 minuta.
PUPAK NOVOROĐENČETA – Zagrijanu lopticu voska stanjiti do oblika metalnog novčića i priviti na pupak novorođenčeta za vrijeme kupanja, odnosno prije kupanja, a ukloniti poslije kupanja.
RANE – Uzeti jednu šoljicu iscijeđenog soka iz svježih listova i cvjetova nevena, dvije šoljice svinjske masti, pola šoljice voska, pa sve staviti na vatru i miješati dok se masa ne ujednači, a zatim koristiti za mazanje rana, otečenih žlijezda, guka, krasta i osipa. Pored toga, u toku dana piti čaj od listova i cvijeta nevena,
– U slučaju gnojnih rana: zagrijati vosak, rastanjiti ga do oblika lepinjice i staviti na ranu. Ponavljati dok se rana ne očisti od gnoja.
– Za svježe rane (i stare): Uzeti 100 grama maslinovog ulja, osam grama žutog voska, 20 grama bijele crnogorične smole, jedan gram tamjana i 1,5 gram neslanog maslaca, sve dobro izmiješati i staviti da vri oko 10 minuta (uz stalno miješanje i skidanje pjene), a zatim, kad se ohladi, namazati na čisto pamučno platno i previti preko rane.
SINUSI – Obložiti sinuse blago zagrijanim voskom i ostaviti da tako stoji preko noći. Terapija traje sedam dana.
– Komadić saća (veličine gume za žvakanje) uzimati četiri do šest puta u razmacima od po jednog sata, u toku dana, žvakati oko 10 do 15 minuta, pa ostatak izbaciti.
UŠI (začepljenje i zujanje) – Komadić bijelog pamučnog platna (ili lanenog) saviti u vidu fišeka i pri dnu odsjeći tako da ostane mali otvor (rupica), zatim potopiti u rastopljeni vosak, ohladiti, na vrh fišeka staviti u uvo i gornji dio zapaliti šibicom. Fišek zatim pridržavati sve dok ne sagori na pet-šest centimetara od uva, kada se fišek izvuče, a u uvo stavi komadić vate.
USNE (ispucalost) – Mazati ispucale usne pomadom koja se pravi tako što se dobro izmiješaju: 50 grama bijelog voska, 50 grama lanolina, dva grama vazelinskog ulja i pola grama ružine vodice (esencije).
http://suprs.info/2010/10/vosak-u-narodnoj-medicini/
Велика капија (вратнице) су четворосливног крова и служиле су за улаз запрежних кола, док су мала капија (вратнице) двосливног крова и намењене члановима домаћинства и гостима.
Narodna tradicija u školi 